ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 15، شماره 11، بهمن 1401 ، شماره پی در پی 81

بررسی سبک‌شناسی اشعار سیمیندخت وحیدی

صفحه (169 - 187)
اکرم جهانگیریان ، منیژه فلاحی (نویسنده مسئول)، رضا فهیمی
تاریخ دریافت مقاله : دی 1400
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : فروردین 1401

چکیده

زمینه و هدف: سیمیندخت وحیدی از شاعران انقلاب اسلامی است که در قالبهای مختلف، طبع آزمایی کرده است. در این مقاله با رویکرد سبک شناسی مجموعه اشعار وی در سه سطح زبانی، ادبی و فکری بررسی شده است.

روش مطالعه: مقاله با مطالعات کتابخانه ای انجام شده و به روش توصیفی- تحلیلی با انتخاب نمونه های شعری نوشته شده است. جامعۀ آماری تحقیق، «دیوان اشعار» شاعر میباشد.

یافته ها: اشعار وحیدی در سطح زبانی، در موسیقی بیرونی و کناری، مطابق با عروض و قافیۀ متداول شعر فارسی است؛ فقط در مواردی در مثنوی، همسو با تحولات وزنی مثنوی بعد از انقلاب، از اوزان بلند استفاده کرده است. در موسیقی درونی، آرایۀ تکرار پربسامد است که شاخصۀ سبکی آن در تکرار واژه و واج آرایی است.آمیختگی زبان سادۀ نزدیک به زبان گفتاری با لحن عاطفی، صمیمت گفتار، جمله های ساده و کوتاه، زبان وی را در سطح لغوی و نحوی به زبان زنانه نزدیک کرده است. در سطح ادبی تشبیه مفصّل، اضافۀ تشبیهی و تشخیص، پربسامد است. در سطح فکری محتوای اشعار شامل مضامین پایداری با توصیف جنگ، وصف شهید، رزمندگان، بسیجیان، مسلمانان جهان و مضامین دینی بصورت سوگ سروده و منقبت ائمۀ معصومین است. این دو مضمون شاخصۀ سبک فکری شاعر است.

نتیجه گیری: وحیدی شاعری متعهد به آرمانهای انقلاب و دفاع مقدس است که با زبانی ساده، لحن عاطفی و صمیمت گفتاری، جمله های کوتاه، واژه های عاری از تکلف متناسب با زبان زنانه، با کلامی آمیخته با انواع آرایه های ادبی، با تغیر محتوای قالبهای کلاسیک در سبک فکری پایداری، مذهبی، عرفانی شعر سروده است. در موضوع عرفانی به هبوط انسان، توصیه به عدم دلبستگی به جهان و نکوهش دنیاگرایی و نفس اماره پرداخته است. در موضوع اجتماعی منتقد جامعۀ مردسالار است و مقام زن و مادر را ستایش کرده است.

کلمات کلیدی
سیمیندخت وحیدی , سبک‌شناسی , دیوان اشعار , زبان , زیبایی شناسی , اندیشه

• اکبری، منوچهر (1371) نقد و تحلیل ادبیات انقلاب اسلامی، ج 1، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
• پورالخاص، شکرالله و صادقی، مهدی (1390) «نقد ساختاری مثنویهای انقلاب»، فصلنامۀ تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی ) بهار ادب) شمارۀ 4، صص 95 ـ 79.
• زرقانی، مهدی (1391) چشم انداز شعر معاصر ایران: جریان شناسی شعر ایران در قرن بیستم، تهران: ثالث.
• شعیری، حمیدرضا و ترابی، بیتا (1391) «بررسی شرایط تولید و دریافت معنا در ارتباط گفتمانی» دوفصلنامۀ زبان-پژوهی دانشگاه الزهرا، شمارۀ 6: صص 23 ـ 49
• شمیسا، سیروس (1378) کلیّات سبک شناسی، تهران: فردوس.
• فتوحی، محمود (1390) سبک شناسی، نظریه ها، رویکردها و روشها، تهران: سخن.
• فیاض منش، پرند (1381) «بررسی موضوعات، مضامین و قالب های شعر جنگ»، فصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 1، صص 113-128.
• کافی، غلامرضا (1377) «تماشای زخمهای متبرک، نگاهی به تحول سبک شعر انقلاب اسلامی»، مجموعه مقالات ادبیات انقلاب و انقلاب ادبیات، جلد 1، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
• مختاری، قاسم و درخشان، معصومه (1394) «بررسی تطبیقی سبک زبانی و فکری و واکاوی زبان جنسیتی در اشعار پروین اعتصامی و نازک الملائکه»، کاوشنامۀ ادبیات تطبیقی (مطالعات تطبیقی عربی ـ فارسی)، شمارۀ 17: صص 105 ـ 125.
• وحیدی، سیمیندخت (1360) «تحولی که انقلاب در هنر آفرید»، مصاحبه با وحیدی، نشریۀ جهاد، شمارۀ 28: صص 38 ـ 39.
• وحیدی، سیمیندخت (1390) دیوان اشعار، تهران: انجمن قلم ایران.